منطقه البرز، دکتر محمد کمالی‌نژاد، عضو هیات علمی دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در کارگاه آموزشی «چیدمان سفره سالم؛ با نگاهی به قرآن و طب» که از سوی معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی استان البرز در دانشگاه خوارزمی برگزار شد، به رایج‌ترین سبزیجات مصرفی در کشور اشاره کرد و گفت: یکی از سبزیجات مهم در طب اسلامی تره است؛ جعفری نیز با خاصیت‌هایی چون تامین ویتامین ث و تقویت سیستم گوارش از محبوبیت خاصی برخوردار است. تربچه نیز در عملکرد روده کوچک تاثیر مثبت داشته و علاوه بر هضم غذا، در تقویت مجاری ادراری و کلیه نقش موثری دارد.
وی خاطرنشان کرد: شلغم با خاصیت ضد سرفه و آثار ضد میکروبی و ترخون با خاصیت ضد تشنج و صرع و افزایش شیردهی زنان شیرده نیز از سبزیجات مهمی هستند که در سبد غذایی ایرانی‌ها وجود دارد.: چغندر جزو سبزیجاتی است که بیشتر بر روی برگ آن تاکید شده است تا غده، به همین دلیل بیشتر باید برگ آن را مصرف کرد و غده آن را فقط باید به صورت تفننی مصرف کرد.
کمالی نژاد، شاهی را نیز جزو سبزیجاتی دانست که خوردنش زیاد توصیه نمی‌شود و افزود: در طب اسلامی خوردن شاهی توصیه نشده است و مشخص نیست که این گیاه از چه زمانی وارد سبد سبزیجات ما شده است. همچنین کسانی که قند خون بالایی دارند باید از خوردن گشنیز خودداری کنند و به افرادی که قصد دارند بچه‌دار شوند توصیه نمی‌شود. پیازچه نیز سبزی دیگری است که ترکیباتش باعث تقویت قلب و عروق می‌شود.
وی، بوی خوش قورمه سبزی را ناشی از شنبلیله عنوان کرد و گفت: ولی این سبزی باید کم مصرف شود، زیرا مصرف زیاد آن باعث افت عملکرد معده می‌شود. ریحان نیز در تقویت حافظه نقش زیادی دارد. این سبزی در بهبود خواب نیز می‌تواند موثر باشد.
کمالی نژاد در بخش دیگری از سخنان خود به انواع میوه‌های موجود در سبد ایرانی‌ها اشاره کرد و گفت: سیب و انار دو میوه‌ای است که در احادیث نیز به آنها اشاره شده است و نقش زیادی در سلامتی بدن دارند.
وی از خواص خیار گفت و خاطرنشان کرد: خیارهایی که به صورت طبیعی به دست می‌آیند دارای ته تلخ هستند که این تلخی خاصیتی ضد سرطان داشته و مصرف آن توصیه می‌شود. از میوه‌های دیگری که در حوزه طب اسلامی تاکید زیادی بر آن شده است، گلابی است؛ مصرف آن قبل از غذا توصیه شده است اما بعد از غذا می‌تواند خواص بیشتری داشته باشد.
کمالی نژاد با بیان اینکه در ایران، 200 نوع انگور وجود دارد، گفت: انگور به دلیل خواص زیادی که دارد، جزو غذاها طبقه‌بندی می‌شود، اما افرادی که ناراحتی گوارشی دارند باید در خوردن آن دقت بیشتری داشته باشند.
وی خاطرنشان کرد: قدمی‌ها به شش اصل ضروری برای زندگی سالم اشاره کرده‌اند که شامل هوا، خاک، خوردنی و آشامیدنی، بیداری و خواب است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: سفره در سنت پیامبر(ص) وجود دارد و به نوعی شکل آن باعث ایجاد وحدت می‌شود. پس از سفره باید به جایگاه صبحانه، ناهار و شام در طب اسلامی اشاره کرد؛ همه این وعده‌ها وجود داشته است اما بر نخوردن ناهار تاکید زیادی شده است.
کمالی‌نژاد به تشریح مواد مورد نیاز برای سفره صبحانه اشاره کرد و گفت: نان یکی از اولویت‌های سفره است؛ این غذا اهمیت انفاق را در غذا به انسان یادآوری می‌کند.
وی ادامه داد: چای که امروزه در سفره صبحانه وجود دارد از سال 1235 توسط کاشف السلطنه به ایران وارد شد، بنابراین در طب اسلامی جایگاهی ندارد و بیشتر بر آبگرم تاکید شده است. مهم‌ترین موضوعی که در وعده صبحانه باید به آن توجه کرد، مصرف غذاهای شیرین برای تامین انرژی مورد نیاز بدن در طول روز است. پنیر نیز که در سفره صبحانه گذاشته می‌شود بهتر است عصر مصرف شود و البته گردو نیز به همراه آن آورده شود.
این استاد دانشگاه به شیر به عنوان غذایی کامل اشاره کرد وگفت: شیر را می‌توان هم صبح مصرف کرد و هم عصر که در عصر اثرات شگرفی را از خود بر جای می‌گذارد. کره نیز می‌تواند در سفره صبحانه قرار بگیرد ولی باید از مصرف زیاد آن خودداری کرد. خوردن شیربرنج نیز توصیه شده است که البته اگر مقداری عسل هم به آن اضافه شود می‌تواند تاثیر بهتری داشته باشد.
وی ادامه داد: بادام زمینی چون در خاک رشد می‌کند، مصرف آن به خصوص در افراد دارای حساسیت خطرناک است، به همین دلیل خوردن کره آن توصیه نمی‌شود.
این استاد دانشگاه در ادامه به انواع مربا اشاره کرد و گفت: مربای هویج بدن را شاداب می‌کند، مربای آلبالو در تقویت قلب و عروق موثر است و مصرف مرباهای دیگری چون کدو، گل نیز توصیه می‌شود.
وی به جایگاه تخم‌مرغ در سبد غذایی اشاره کرد و افزود: تخم‌مرغ را نباید زیاد مصرف کرد؛ این غذا اگر خوب پخته نشود می‌تواند باعث انتقال باکتری به بدن شود؛ مصرف زیاد آن باعث سنگ کلیه می‌شود و سفیده آن آسم را تشدید می‌کند. کشمش، مویز، آلبالو خشک و زالزالک را نیز می‌توان به عنوان میان‌وعده مصرف کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: سبد سفره ناهار نیز ساختار خاص خود را دارد که اولین جزو آن نمک است. سبزی خوردن نیز جزو اصلی سفره بوده است؛ تا قرن هشتم، سبزی به صورت تکی قرار داده می‌شد؛ اما از آن به بعد ترکیبی شد که البته توصیه می‌شود به همان صورت تکی مصرف شود.
کمالی‌نژاد افزود: برنج نیز جزو اصلی ناهار است که به سه صورت کته، چلو و پلو پخته در سفره قرار داده می‌شود. آش نیز از گذشته جزو غذای اصلی ایرانیان بوده است که انواع مختلفی چون آش دوغ، شله‌قلم‌کار و رشته دارد. انواع خورشت‌ها نیز در سفره ناهار وجود دارد؛ نکته مهمی که در مورد خورشت‌ها وجود دارد این است که حبوبات مصرف شده باید به صورت کامل پخته شود.
وی با اشاره به اهمیت خواب در داشتن یک زندگی سالم گفت: در اسلام توصیه شده است که رو به قبله بخوابیم، خواب با هضم غذا رابطه مستقیمی دارد و روند هضم غذاهای خورده شده را تکمیل می‌کند.
ضمن تأکید بر اهمیت مباحثی همچون خانه، باغ و باغچه، چیدمان غذاهای سالم در سفره از دیدگاه فرهنگ اسلامی- ایرانی را تشریح کرد.
کمالی نژاد با اشاره به اهمیت خانه گسترده در فرهنگ اسلامی گفت: خانه‌هایی که در فرهنگ اسلامی وجود دارد با یک حوزه در و دیوارهای اطراف آن شروع می‌شود تا درون آن دیده نشود. خانه مکانی برای آرامش است و در قرآن و اسلام تاکید زیادی بر این موضوع شده است. خانه با در شروع می‌شود و پس از آن فضای حیاط وجود دارد که در آن یک حوض نیز قرار گرفته است.
وی، وجود درخت در خانه‌های اسلامی را یادآور شد و گفت: درخت طراوت خاصی را به خانه می‌دهد. سایبان، ایوان و پنجره نیز از عناصری است که در خانه مورد توجه قرار گرفته است و هر کدام کارایی‌های خاصی داشته‌اند.
این استاد دانشگاه به فرش به عنوان یکی از موضوعات اساسی خانه اشاره کرد و گفت: فرش یکی از قابلیت‌های سرزمین ایران است؛ ایرانیان چون به باغ علاقه زیادی داشتند؛ باغ را به صورت فرش درآورده و به خانه وارد کردند.
وی، یکی از ویژگی‌های خانه ایرانی را وجود تنور دانست و گفت: تنور در خانه‌های ایرانی وجود داشت و باعث می‌شد تا اهالی خانه، نان مورد نیازشان را خودشان تامین کنند. دام و طیور نیز در خانه‌ها وجود داشت. علاوه بر این، باغچه نیز نقش خاصی را در تامین سبزیجات مورد نیاز اهالی خانه ایفا می‌کرد.
منبع خبرگزاری ایسنا