روزانه ۵ تا ۶ پرستار و ماهانه بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ پرستار به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند، موضوعی که محمد میرزا بیگی به آن اشاره‌می‌کند و هشدارمی‌دهد که این اتفاق خوشایند نیست.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند، هر بار که کرونا فروکش می‌کند، ماجرای مهاجرت پرستاران تا حدود زیادی قوت می‌گیرد. خیلی‌ها دلیل آن را قراردادهای نصفه‌ونیمه و بدون پشتوانه پرستاران می‌دانند و برخی نیز بیکارشدن آنها و نداشتن شغل در دوران نزولی‌بودن کرونا. در این میان هیچ کس هم کاری برای جلوگیری از مهاجرت این پرستاران انجام نمی‌دهد، زیرا به گفته رئیس سازمان نظام پرستاری، پرستاری که طرح یا سربازی خود را گذرانده است، هیچ قانونی نمی‌تواند مانع مهاجرتش شود، آن هم وقتی که شرایط کار برای او در ایران فراهم نیست و از سوی دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، قزاقستان و اربیل کردستان عراق برای پرستاران فرش قرمز پهن می‌کنند تا به‌راحتی به این کشورها مهاجرت کنند.
مهارت پرستاران ایرانی به دلیل دانش و توانایی بالایشان بر کسی پوشیده نیست، به همین دلیل در بسیاری از کشورها شرط زبان نیز از پیش‌شرط‌های مهاجرت پرستاران حذف شده و به‌راحتی می‌توانند به کشورهای متقاضی مهاجرت کنند.
حقوق‌مان کفاف زندگی را نمی‌دهد
مسعود، پرستاری است که ٦ سال سابقه کار دارد. تازه حقوقش به ٩میلیون و ٣٠٠هزار تومان رسیده. همسرش هم پرستار بوده، اما از زمانی که فرزندش به دنیا آمده، خانه‌نشین شده و از فرزند کوچکش مراقبت می‌کند. خودش مانده و خرج زندگی و کودکی که فقط خرج ماهانه پوشکش نزدیک به ٨٠٠هزار تومان می‌شود.
می‌گوید: «پدر و مادرم در ساوه زندگی می‌کنند و هر دو پیر هستند. خیلی وقت‌ها به مهاجرت فکر می‌کنم و نمی‌توانم هزینه‌های زندگی را بدهم. یکی از دوستانم که به آلمان رفته برایم مدام از زندگی‌اش می‌گوید که شرایطش و حقوقش خیلی بهتر شده و زبان آلمانی را هم کم‌کم یاد گرفته است. از یک‌طرف وسوسه می‌شوم بروم، اما از سوی دیگر به هیچ عنوان نمی‌توانم از پدر و مادر پیرم دل بکنم. اگر شرایطم به همین منوال باشد و اوضاع کاری‌مان تغییر نکند، شاید مجبور شوم پا روی دلم بگذارم و من هم به جایی بروم که بتوانم از پس خرج زندگی بدون دلهره و نگرانی بربیایم.»
غم غربت سخت است اما
سمانه مهاجرت کرده، اما همسرش هنوز نتوانسته به امارات جایی که او یک‌سال و نیم است مشغول به کار شده برود. او می‌گوید: «فکر نکنید اینکه سفر کرده‌ایم و غم غربت را تحمل می‌کنیم، کار راحتی است، اما انگار در داخل ایران برای من که پرستار هستم هیچ امنیت شغلی تعریف نشده است. تا وقتی که کرونا روزهای سختش را طی می‌کند و در پیک هستیم، ما عزیز و مدافع سلامت می‌شویم. اما کافی است دوباره کرونا کم‌شود و سیر نزولی را طی کند، آن‌وقت است که بیمارستان‌ها کم‌کم عذر ما را می‌خواهند و دیگر قراردادی با ما نمی‌بندند و این مهم‌ترین چیزی است که ما را عذاب می‌دهد.»
او ادامه می‌دهد: «در حال حاضر من تنها با کودکم توانسته‌ام به امارات بیایم و هنوز همسرم نیامده و این شرایط را برای ما سخت می‌کند. اما از اینکه در جایگاه یک پرستار عزت و احترامم حفظ می‌شود از این مهاجرت ناراحت نیستم.»
پرستار معیشت درستی ندارد
محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار ایران معتقد است که نداشتن معیشت درست و از آن مهم‌تر تبعیض در نظام سلامت از مهم‌ترین عواملی است که سبب مهاجرت پرستاران می‌شود.
او می‌گوید: «پرستاران چندین قرارداد دارند، بعضی‌ها شرکتی، برخی طرحی و برخی استخدامی هستند. پرستاران شرکتی که قراردادهای ٨٩روزه دارند حداقل حقوق یعنی ٦میلیون تومان را دریافت می‌کنند. طرحی‌ها کمی بیشتر و دریافتی‌شان حدود ٧میلیون تومان است. استخدامی‌ها ٩میلیون تومان دریافتی دارند که اگر این مبلغ تبدیل به دلار شود، حدود ٣٠٠دلار می‌شود.
این در حالی است که وقتی پرستاری مهاجرت می‌کند، کف حقوق از ٣هزار دلار شروع می‌شود و تا ٧هزار دلار نیز می‌رسد. این ١٠ برابر بودن درآمد، انگیزه زیاد برای مهاجرت پرستاران به شمار می‌رود.»اما این همه آن چیزی نیست که پرستاران را به آن سوی مرزها می‌کشد و نظام سلامت را با بحران روبه‌رو می‌کند. بحث تبعیض در نظام سلامت نیز موضوعی است که نمی‌شود از کنار آن به‌راحتی عبور کرد.
تبعیض در تعرفه‌گذاری
شریفی‌مقدم در این‌باره می‌گوید: «قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری سال‌هاست که مطرح شده، اما به اجرا درنیامده و به‌تازگی صحبت از اجرای آن است. اما با این وجود به دلیل زمان زیادی که از تصویب تا اجرای این قانون می‌گذرد خیلی هم نمی‌تواند مثمرثمر باشد و تغییرات زیادی در وضعیت پرستاران ایجاد نمی‌کند.»
او توضیح می‌دهد که با اجرای این قانون ممکن است تنها حدود ٣میلیون تومان به حقوق یک پرستار اضافه شود، اما درد ماجرا اینجاست که در همین کادر درمان کف کارانه یک پزشک تا ١٢٠میلیون تومان است، در مناطق محروم بدون سقف شده و گاهی تا ٨٠٠میلیون تومان هم می‌رسد. این در حالی است که پرستار ٢٤ ساعته باید در بیمارستان حاضر باشد و کار پزشک را رزیدنت انجام می‌دهد، اما چون از مُهر پزشک استفاده می‌کند، کارانه برای پزشک واریز می‌شود.
او به تحقیقی که چند وقت پیش انجام شده است، اشاره می‌کند و می‌گوید در هیچ جای دنیا تفاوت پرداختی بین پزشک و پرستار بیش از سه برابر نیست. این در حالی است که اختلاف پرداختی بین پرستار و پزشک در کشور ما در حالت عادی و کف ماجرا بیش از ٦٠ برابر است و این تبعیض فاحش سبب می‌شود که پرستار ترک وطن کند.
او معتقد است این تبعیض تنها در پرداختی نیست و در قوانین و مقررات و برخورد نیز پرستار مورد تبعیض قرار می‌گیرد. کافی است یک شب پرستار بچه‌اش بیمار باشد و نتواند سر شیفت برود، او برای همین اتفاق باید به چند مرجع پاسخگو باشد. فشار کاری برای پرستاران شیفت شب در زمانی که پزشک در بیمارستان حضور ندارد، چندین برابر است و هر اتفاقی که برای بیمار بیفتد، از چشم پرستار دیده می‌شود و اینها کار را برای پرستار طاقت‌فرساتر می‌کند. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دنیا تنها کسی که می‌تواند در مورد بیمار اظهارنظر کند، در مرحله نخست پرستار است، درواقع این شرایط برای پرستار در کشور ما اصلا تعریف نشده است.
شریفی‌مقدم به این موضوع اشاره می‌کند که یکی از قوانین قانون بهره‌وری پرستاران این است که پرستار تنها در یک بیمارستان مشغول به کار باشد، این در حالی است که پرستاری که ٩میلیون حقوق می‌گیرد چطور می‌تواند زندگی‌اش را بچرخاند و به همین دلیل ناچار است در مراکز خصوصی مشغول به کار شود که اگر این ماجرا معلوم شود پرستار توبیخ می‌شود. این در حالی است که قانون در مورد پزشک هم همین مورد را ذکر کرده است، اما نکته اینجاست که یک پزشک در ١٠ مرکز مختلف کار می‌کند و هیچ کس هم او را مواخذه نمی‌کند و این تبعیض بزرگ در نظام سلامت رخ می‌دهد.
٤٥درصد پزشکان و پرستاران به مهاجرت فکر می‌کنند
پیمایش میل و تصمیم به مهاجرت در میان پزشکان و پرستاران سال١٤٠٠ برای اولین‌بار در مرکز رصد ملی مهاجرت انجام شد. در این پیمایش که از اردیبهشت تا خرداد ١٤٠٠ صورت گرفت، نتایج جالبی به دست آمد. جامعه آماری این تحقیق ٣٣٠ پرستار و پزشک بودند که از پنج استان تهران، مازندران، فارس، اصفهان، خراسان‌رضوی و سمنان به‌صورت تصادفی انتخاب شده بودند.
از این جامعه آماری در مقابل ١١درصدی که هیچ تمایلی برای مهاجرت نداشتند، ٢٦درصد اگر شرایط برایشان مهیا می‌شد حتما مهاجرت می‌کردند، ٤٥درصد از افراد شرکت‌کننده هم تمایل زیادی برای مهاجرت داشتند. این در حالی است که تا قبل از کرونا این آمار ٣٧درصد بوده است. این تحقیق نشان می‌دهد که ٧١درصد از پزشکان و پرستاران عوامل بیرونی را دلیل اصلی مهاجرت خود عنوان می‌کردند و معتقد بودند بی‌ثباتی اقتصادی، کیفیت زندگی بهتر در خارج از کشور، کاهش ارزش پول در برابر ارزهای بین‌المللی و درآمد پایین از عواملی است که آنها را وادار به مهاجرت می‌کند.
اما در این میان افرادی هم که برای مهاجرت تردید داشتند هزینه بالای مهاجرت، عدم‌توانایی مالی، غم غربت و دوری از خانواده، سختی فراهم‌کردن مقدمات مهاجرت، نگرانی از یافتن شغل مناسب در خارج از کشور و تعهد به خدمت اجباری از عواملی است که سبب شده روی بحث مهاجرت بیشتر فکر کنند.