پرستاری، به عنوان یکی از ارکان اصلی و حیاتی نظام سلامت کشور، همواره در معرض مشکلات متعددی قرار دارد که در سال‌های اخیر شدت بیشتری گرفته است. از کمبود شدید نیروی انسانی تا شرایط کاری سخت، بی‌توجهی به قوانین حمایتی و مشکلات پرداخت حقوق، تمامی این مسائل باعث شده‌اند تا شرایط شغلی پرستاران در کشور به یکی از دغدغه‌های اساسی نظام بهداشت و درمان تبدیل شود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا،با وجود اینکه پرستاری در تمام دوران‌های بحرانی همچون شیوع کرونا، تعطیلات نوروزی، و روزهای کاری سخت، همواره در خط مقدم بوده و خدمات ضروری خود را ارائه کرده است، اما همچنان در زمینه حقوق و مزایا و همچنین شرایط کاری با مشکلات جدی مواجه است. در این میان، ورود دولت سیزدهم به مسئله پرستاری، امیدهایی برای اصلاح شرایط ایجاد کرده است، اما برای تحقق واقعی این تغییرات، اقدامات جدی‌تری لازم است.
کمبود نیروی پرستاری؛ بحران بزرگ نظام سلامت
در حال حاضر، ایران با یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های حوزه بهداشت و درمان خود مواجه است: کمبود شدید نیروی پرستاری. طبق استانداردهای جهانی، به ازای هر تخت بیمارستانی باید ۲.۵ پرستار به طور مستمر در دسترس باشد. این استاندارد در ایران تنها به ۰.۹ نفر کاهش یافته است، که این امر موجب فشار کاری مضاعف بر پرستاران موجود شده است. به گفته مسئولان سازمان نظام پرستاری، کمبود بیش از ۱۰۰ هزار پرستار در کشور به معنای افزایش ساعات کاری، افزایش استرس و کاهش کیفیت خدمات درمانی برای بیماران است.
این کمبود نیرو باعث شده تا پرستاران مجبور شوند ساعات طولانی‌تری را به کار مشغول شوند و حتی به پدیده «اضافه‌کاری اجباری» دچار شوند. این موضوع علاوه بر فشار جسمی و روحی بر پرستاران، کیفیت خدمات درمانی به بیماران را نیز کاهش می‌دهد. در این شرایط، عدم جذب پرستاران جدید و یا حتی خروج پرستاران از شغل خود، مسئله‌ای است که به طور جدی نظام بهداشت و درمان کشور را تهدید می‌کند.
مشکلات قانونی و اجرایی در حوزه پرستاری
علاوه بر کمبود نیروی انسانی، پرستاران با مشکلات قانونی و اجرایی جدی نیز مواجه هستند. یکی از مهم‌ترین قوانینی که تاکنون به درستی اجرایی نشده، قانون «ارتقاء بهره‌وری» است که در سال ۱۳۶۸ تصویب شده است. این قانون به پرستاران امکان می‌دهد که بعد از ۲۰ سال خدمت در بخش خصوصی و ۲۵ سال خدمت در بخش دولتی بازنشسته شوند و از مزایای مشاغل سخت و زیان‌آور بهره‌مند گردند. با این حال، اجرای این قانون در بسیاری از بخش‌ها با مشکلات جدی روبرو بوده و برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی به دلیل کمبود نیروی پرستاری، توجهی به آن ندارند.
همچنین، قانون «تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری» که در سال ۱۳۸۶ تصویب شد، پس از ۱۵ سال انتظار در سال ۱۴۰۱ به مرحله اجرا رسید، اما هنوز به طور کامل اجرایی نشده است. این قانون به پرستاران این امکان را می‌دهد که برای خدمات خود تعرفه‌های مشخص و عادلانه دریافت کنند. با این حال، به گفته مسئولان سازمان نظام پرستاری، تعرفه‌های فعلی مناسب نبوده و به وضعیت اقتصادی کشور و تورم توجه کافی نمی‌شود.
دولت سیزدهم و اقدامات در راستای بهبود شرایط پرستاری
دولت سیزدهم با ورود به مسائل پرستاری، وعده‌های مختلفی در زمینه رفع مشکلات این قشر از کارکنان نظام سلامت داده است. وزیر بهداشت، دکتر محمدرضا ظفرقندی، اعلام کرده که دولت سیزدهم توجه ویژه‌ای به پرداخت مطالبات معوقه پرستاران داشته و در دو مرحله، پرداخت‌های معوقه‌ای به مبلغ حدود ۹.۵ هزار میلیارد تومان انجام داده است. به گفته وی، پرداخت مطالبات پرستاران از مهرماه ۱۴۰۲ به روز شده و این روند همچنان در حال پیگیری است.
در همین راستا، دولت تلاش کرده است تا از طریق اصلاح فرمول محاسبه اضافه‌کاری پرستاران، میزان این پرداخت‌ها را افزایش دهد. این اصلاحات می‌تواند کمک زیادی به بهبود وضعیت مالی پرستاران کرده و شرایط کاری آن‌ها را بهبود بخشد.
چشم‌انداز آینده: تغییرات یا ادامه مشکلات؟
اگرچه ورود دولت سیزدهم و پیگیری مطالبات پرستاران نشان از عزم جدی برای رفع مشکلات این قشر دارد، اما تا زمانی که مشکلات بنیادی نظیر کمبود نیروی انسانی و عدم اجرای صحیح قوانین حل نشوند، نمی‌توان امیدوار بود که شرایط به طور چشمگیری بهبود یابد. اجرای دقیق‌تر و به موقع قوانین همچون «قانون ارتقاء بهره‌وری»، «تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری» و «حمایت‌های مالی» می‌تواند به ارتقای شرایط کاری پرستاران کمک کند.
علاوه بر این، با توجه به خروج پرستاران از شغل خود و کاهش تمایل دانش‌آموختگان به ورود به این حرفه، ضروری است که دولت و وزارت بهداشت برنامه‌های ویژه‌ای برای جذب و نگهداری نیروی انسانی در حوزه پرستاری تدوین کنند. یکی از راه‌حل‌ها می‌تواند افزایش جذابیت شغلی این حرفه از طریق اصلاحات در حقوق و مزایا و بهبود شرایط کاری باشد.
شرایط فعلی پرستاران در ایران نشان‌دهنده یک بحران واقعی در نظام سلامت کشور است. کمبود نیروی انسانی، مشکلات مزدی و عدم اجرای دقیق قوانین به عنوان مهم‌ترین چالش‌ها، موجب فشار مضاعف بر این قشر شده است. هرچند اقدامات دولت برای رفع برخی مشکلات پرستاران امیدوارکننده است، اما برای تحقق تغییرات اساسی در این حوزه، نیاز به پیگیری‌های مستمر و برنامه‌ریزی دقیق‌تر در راستای اصلاح قوانین، جذب نیرو و بهبود شرایط کاری وجود دارد. بدون توجه جدی به این مسائل، بحران کمبود پرستار و مشکلات مالی و شغلی آن‌ها ادامه خواهد داشت و ممکن است کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی کشور را تحت تاثیر قرار دهد.