روز ۱۷ آبان‌ماه در تقویم جمهوری اسلامی ایران به مناسبت سالروز ولادت «حضرت زینب کبری (س)» به عنوان روز ملی پرستار ثبت شده است. این روز فرصتی است تا از تلاش‌های شبانه‌روزی پرستاران در راستای ارتقاء بهداشت و درمان کشور تقدیر شود. در یک‌دهه‌ی اخیر، پرستاری در ایران تحولات بزرگی را در ابعاد مختلف تجربه کرده است. از رشد قابل‌توجه تعداد فارغ‌التحصیلان پرستاری تا پیشرفت‌های علمی و بین‌المللی در این حوزه، ایران به یکی از کشورهای پیشرو در تربیت و آموزش پرستاران تبدیل شده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا،یکی از دستاوردهای مهم ایران در حوزه پرستاری، رشد سه برابری تعداد فارغ‌التحصیلان این رشته در دهه گذشته است. طبق آمار وزارت بهداشت، تعداد فارغ‌التحصیلان پرستاری از حدود ۴ هزار نفر در سال ۱۳۹۰ به بیش از ۱۲ هزار نفر در سال ۱۴۰۳ افزایش یافته است. این رشد چشمگیر در کنار افزایش ظرفیت‌های آموزشی و پژوهشی کشور در این حوزه، به‌ویژه در دانشگاه‌ها و دانشکده‌های پرستاری، باعث ارتقاء کیفیت مراقبت‌های بهداشتی و درمانی در کشور شده است. در حال حاضر، تعداد دانشکده‌های پرستاری از ۳۵ به ۵۰ واحد آموزشی در سطح کشور رسیده که نشان از تقویت ساختارهای آموزشی و تربیت نیروی انسانی متخصص در این عرصه دارد.
علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این زمینه اشاره کرده است: «افزایش تعداد دانشکده‌های پرستاری در کشور نه‌تنها به تربیت نیروی متخصص کمک کرده، بلکه باعث تقویت جایگاه پرستاری در نظام سلامت کشور شده است.» این دستاوردها در نهایت به تأمین نیروی انسانی مورد نیاز بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشور کمک کرده و تأثیر زیادی در بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی داشته است.
مشارکت ایران در پژوهش‌های علمی و انتشارات بین‌المللی
در کنار توسعه زیرساخت‌های آموزشی، پژوهش‌های علمی و تحقیقات بین‌المللی در حوزه پرستاری ایران نیز رشد چشمگیری داشته است. طبق گزارش‌های انجمن پرستاری ایران، تعداد مقالات علمی منتشر شده توسط پرستاران ایرانی از ۲۵۰ مقاله در سال ۱۳۹۵ به بیش از ۶۰۰ مقاله در سال ۱۴۰۱ افزایش یافته است. این مقالات بیشتر در زمینه‌های تخصصی چون مراقبت‌های ویژه، پرستاری در بحران‌ها، روان‌شناسی پرستاری و پژوهش‌های بالینی منتشر شده و در مجلات معتبر بین‌المللی منتشر گردیده است.
یکی از مهم‌ترین مقالات منتشرشده در مجله‌ی «International Journal of Nursing Studies» در سال ۱۴۰۱، پژوهشی درباره ارتقاء کیفیت مراقبت‌های پرستاری در بیمارستان‌ها در دوران پاندمی کووید-۱۹ بود که مورد توجه پژوهشگران جهانی قرار گرفت. این نشان‌دهنده‌ی پیشرفت ایران در زمینه تحقیقات بالینی و نقش کلیدی پرستاران ایرانی در بهبود وضعیت مراقبت‌های بهداشتی است.
افزایش مشارکت ایران در مجامع بین‌المللی پرستاری
ایران در سال‌های اخیر علاوه بر تحولات داخلی، در عرصه بین‌المللی نیز نقش برجسته‌ای در ارتقای استانداردهای جهانی پرستاری ایفا کرده است. کشورمان در بیش از ۱۰ انجمن بین‌المللی پرستاری از جمله اتحادیه بین‌المللی پرستاری (ICN) و سازمان جهانی بهداشت (WHO) فعالیت دارد و در تلاش است تا به عنوان یک کشور پیشرو در منطقه‌ی غرب آسیا، استانداردهای جهانی پرستاری را ارتقاء دهد.
محمد میرزابیگی رئیس سابق سازمان نظام پرستاری در این زمینه گفته است: «مشارکت فعال ایران در مجامع بین‌المللی به ارتقای استانداردهای پرستاری در کشور کمک کرده است. تجربیات ما در زمینه مدیریت مراقبت‌های بهداشتی و آموزش پرستاری، در سطح جهانی شناخته‌شده است.»
اعزام پرستاران ایرانی به خارج از کشور
یکی از دستاوردهای مهم دیگر در حوزه پرستاری، اعزام پرستاران ایرانی به کشورهای مختلف است. طبق آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۰۰۰ پرستار ایرانی به کشورهای مختلف از جمله کشورهای حوزه خلیج‌فارس، استرالیا و کانادا اعزام شدند. این اعزام‌ها به دلیل تخصص و مهارت‌های بالای پرستاران ایرانی در مراقبت‌های بهداشتی صورت می‌گیرد و به افزایش ارتباطات علمی و پزشکی ایران با دیگر کشورهای جهان کمک می‌کند. دکتر علیرضا زالی در این زمینه اشاره کرد: «پرستاران ایرانی به دلیل تخصص و مهارت‌های بالای خود، در کشورهای مختلف شناخته‌شده‌اند و این امر باعث تقویت ارتباطات علمی و پزشکی ایران با کشورهای دیگر شده است.»
استفاده از فناوری‌های نوین در پرستاری
در دهه اخیر، فناوری‌های نوین به‌ویژه در حوزه تله‌مدیسین (پزشکی از راه دور) تحولی بزرگ در حوزه پرستاری به وجود آورده است. طبق گزارش وزارت بهداشت، در سال ۱۴۰۲ بیش از ۳۰ درصد از بیمارستان‌های کشور از سیستم‌های پزشکی از راه دور استفاده می‌کنند که به خصوص در مناطق دورافتاده و مرزی ایران، این فناوری کمک شایانی به ارائه مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی کرده است. محمد قوسیان مقدم دبیرکل سابق جمعیت هلال‌احمر در این زمینه اشاره کرده است: «استفاده از فناوری‌های نوین، به‌ویژه تله‌مدیسین، نه‌تنها دسترسی به خدمات بهداشتی را بهبود بخشیده، بلکه به افزایش کیفیت مراقبت‌ها در مناطق دورافتاده و مرزی کشور کمک کرده است.»
چالش‌ها و چشم‌انداز آینده پرستاری در ایران
با وجود دستاوردهای چشمگیر، هنوز چالش‌هایی در مسیر توسعه پرستاری در ایران وجود دارد. از جمله این چالش‌ها می‌توان به مشکلات اقتصادی بیمارستان‌ها، کمبود تجهیزات پزشکی پیشرفته، فشار کاری زیاد بر پرستاران و مشکلات دسترسی به خدمات با کیفیت در مناطق دورافتاده اشاره کرد. در این راستا، توجه به توسعه زیرساخت‌ها، به‌ویژه در مناطق محروم و مرزی کشور می‌تواند به رفع این مشکلات کمک کند.
راهکارهای پیشنهادی برای ارتقاء پرستاری در ایران شامل افزایش سرمایه‌گذاری در پژوهش‌های پرستاری، تقویت زیرساخت‌های آموزشی، استفاده گسترده‌تر از فناوری‌های نوین مانند تله‌مدیسین و حمایت از پرستاران در مدیریت بیمارستان‌ها است. همچنین، تقویت تعاملات بین‌المللی و مشارکت فعال در مجامع جهانی نیز می‌تواند به ارتقای جایگاه پرستاری ایران در سطح جهانی کمک کند.
در مجموع، ایران در حوزه پرستاری در یک دهه گذشته شاهد پیشرفت‌های چشمگیری بوده است. رشد تعداد فارغ‌التحصیلان، ارتقای استانداردهای آموزشی، مشارکت در پژوهش‌های بین‌المللی، اعزام پرستاران به کشورهای دیگر و استفاده از فناوری‌های نوین، همه نشان‌دهنده‌ی حرکت پرستاری ایران به سمت جهانی شدن است. اما برای تحقق این هدف، همچنان نیاز به حل چالش‌ها و توسعه مستمر در زیرساخت‌های آموزشی و پژوهشی کشور داریم تا پرستاری ایران به یکی از حرفه‌های پیشرو و تأثیرگذار در سطح جهانی تبدیل شود.